میتوانید از محتویات این باکس بگذرید و یکراست به سراغ نوشته اصلی بروید. قبل از خرید اشتراک وفاداری، مزایای آن را از طریق این پیوند مشاهده کنید. لطفا تنها بعد از خواندن «مزایای خرید اشتراک» اقدام به خرید کنید.
ابتدا در خصوص REM Atonia صحبت کنیم. اتونیا یک نام علمی برای پدیدهی فلج شدن در خواب است (فلج خواب). مگر ما در خواب فلج میشویم؟ بله!
همانطور که پیشتر گفتیم وقتی که شما در خواب به حالت حرکت سریع چشمها یا REM میروید، فعالیتهای مغز مانند حالت بیداری از سر گرفته میشود. از آنجایی که در حال خواب دیدناید، این موضوع (خواب دیدن) میتواند موجب حرکت دست و پاهای شما شود. در این زمان، مغز فعالیت قسمتهای عصبیای که وظیفهی تحریک عضلات برای حرکت را دارند، خاموش میکند، که خواب دیدن، اختلالی در خواب شما پدید نیاورد. خودتان را تصور کنید که در حال خواب دیدن دست و پا میزنید. معمولا زمان زیادی دوام نمیآورید و بیدار میشوید. یا در حالت بدتر، بیدار نمیشوید و ممکن است در معرض خطرات بالقوهای قرار بگیرید.
این پدیده در پستانداران و پرندگان دیگر هم مشاهده شده است.
ولی کارکرد مغز در این مواقع همیشه بینقص نیست. پدیدههایی مثل راه رفتن در خواب میتواند حاصل خاموش نشدن قسمتهایی از مغز باشد. در حالی که قاعدتا باید خاموش میشد. ولی برعکس آن وحشتناکتر است. شما در حالت REM Atonia اید و یک دفعه وسط خواب هوشیار میشوید. مغز در فعال کردن سیستم عصبی با مشکل مواجه میشود و احساس میکنید که اصلا نمیتوانید تکان بخورید. به اصطلاح بختک رویتان افتاده است. البته نام علمی آن ASP یا Aware Sleep Paralysis که به فلج شدن عضلههای بدن در حین خواب، و هوشیار شدن در این بین اشاره دارد. هرچند این حالت کاملا بیخطر است ولی به هر حال چیزی از ترسناک بودن آن کم نمیکند.
در انسانها، مرحلهی REM شامل دو زیر-مرحله میشود. یکی tonic و دیگری phasic. در حالت phasic شخص ممکن است حرکات ریزی در انگشتان خود را نشان دهد و یا دست و پایش تکان بخورد. در حالت tonic، تونوس عضلانی در دست، پا و بدن وجود ندارد.
با وجود اینکه فلج شدن در خواب، یکی از مهمترین بخشهای یک خوابِ خوب در مرحلهی REM به شمار میرود، دانشمندان هنوز در خصوص چگونگی فعال شدن مکانیسم REM Atonia اطمینانخاطر ندارند. البته کاهش پیامرسانهای عصبی مثل سروتونین، نوراپینفرین و هیستامین مشاهده شده و حدس زده میشود که کاهش همین پیامرسانهای عصبی باعث فلج شدن بخش اعظمی از عضلات حرکتی میشود. در REM Atonia نورونهای حرکتی مغز تحریک نمیشوند و نتیجه این است که فلج شدن بدن به صورت انتخابی صورت میگیرد. به عبارتی فلج شدن به صورتی انجام میشود که نفس کشیدن یا ضربان قلبتان مختل نشود ولی در عوض دست و پایتان هم به حرکت نیفتند.
مشکل زمانی رخ میدهد که افراد قبل از اینجا به درستی خوابشان ببرد، سیستم فلجکننده، فعال شده باشد یا در حین REM Atonia ناگهان هوشیار شوند. البته این اختلال در عملکرد آنقدر شایع است که شاید نتوان اسمش را اختلال گذاشت. این مشکل در نوجوانان شایع است و تا پنجاه درصد افراد حداقل یک بار این حالت را تجربه میکنند.
نشانهها
حالا که با بختک آشنا شدید بگذارید از چیزهایی که ممکن است تجربه کنید نیز چند کلمهای بگویم. در این حالت شما احساس میکنید که یک چیز سنگین روی سینهتان نشسته و نمیتوانید خودتان را تکان دهید. معمولا این حالت با حس بسیار زنده و واقعی در حالت نهخواب و نهبیدار همراه میشود؛ حس طعم یا بوی خاصی، شنیدن صداها، حس پرواز یا شناور بودن، سرخوشی لحظهای یا وحشت، حس ارگاسم و غیره. همچنین ممکن است وجود انسان یا موجودی دیگر را حس کنید در حالیکه در آنجا حضور ندارند. افرادی که این حالتها را تجربه کردهاند از وجود موجودی خبیث (دیو) که سعی در ترساندن یا حتی لمس آنها داشته خبر دادهاند.
همهی این موارد دست به دست هم داده تا در فرهنگهای مختلف خرافات گوناگونی پیرامون این حالت ساخته شود. مثلا در چین به «فشار شبح»، در ژاپن به «عجوزهی پیر»، و در هند غربی به «بچه شبح» معروف شده است.
در اکثر مواقع، فلج خواب نشانهی بیماری خاصی نیست ولی در برخی افراد میتواند با اختلال خاصی از خواب به نام حمله خواب مرتبط باشد. این افراد شامل کسانی میشود که به سرعت از حالت هوشیار به مرحلهی REM میروند. به نظر برخی از پزشکان، وقفهی تنفسیِ درمان نشده که در خواب اتفاق میافتد، میتواند به فلج خواب دامن بزند. چرا که در افرادی که وقفهی تنفسی درمان میشود، تکرار بختک نیز کاهش پیدا میکند.
اگر شما بختک را زیاد تجربه میکنید، لازم است که با پزشک برای بررسی علل آن مشورت کنید. تغییر الگوی خواب میتواند به احتمال بالاتر تجربهی بختک دامن بزند. اگر شیفت شب کار میکنید و در روز میخوابید، اگر با هواپیما به جایی سفر کردهاید و به خاطر جتلگ الگوی خوابتان بهم ریخته است یا از کمبود مزمن خواب رنج میبرید، همهی اینها میتواند به فلج خواب منجر شود. به همین خاطر است کسانی که میخواهند حس حضور در جایی خارج از بدن را تجربه کنند، معمولا به عمد الگوی خواب خود را بهم میزنند.
برای جلوگیری از بختک، لازم است که برای خواب خود ارزش قائل شوید. ساعت مشخصی را برای خوابیدن انتخاب کنید. از یک ساعت قبل از آن به سراغ تلویزیون و تبلت و موبایل و کامپیوتر نروید. به اتاق تاریک و ساکتی برای خوابیدن بروید تا خواب عمیق و بهتری را تجربه کنید.
البته بعضیها از بختک برای دیدن خوابهای لوسید استفاده میکنند. خوابهای لوسید به خوابهایی گفته میشود که شما در حال تجربهی مکان خاصی، کنترل کامل کاراکتر خود را در اختیار دارید (بدنی که در آن مکان است). برخلاف خواب معمولی که معمولا بازیگر اصلی، انگار ما نیستیم و صرفا یک تماشاچیایم.
پاسخ دهید